گزارش اجرای سرشماری آزمایشی و الکترونیکی نفوس و مسکن به روش آدرس مبنا در شهر مجلسی استان اصفهان

سرشماری عمومی نفوس و مسکن پرهزینه ترین و بزرگ ترین طرح آماری هر کشور محسوب می شود. اجرای این برنامه مستلزم انجام فعالیت های پیچیده و به هم پیوسته در یک حوزه ی جغرافیایی وسیع و در یک دوره ی زمانی کوتاه مدت است. هزینه ی بالای این فعالیت ها، ارتباط آن ها با یکدیگر و کوتاه بودن زمان اجرای سرشماری ایجاب می کند که قبل از اجرای سرشماری، محتوای همه ی فعالیت ها دقیقاً بررسی شده و از پیوستگی و ارتباط آن ها با یکدیگر اطمینان حاصل شود. نظر به این که زمان اجرای سرشماری کوتاه است و در حین اجرا، فرصتی برای تصحیح اشتباهات و یا رفع کمبودها وجود ندارد، لذا ضروری است که فرایندهای سرشماری از مراحل ابتدایی تا فعالیت های نهایی، یک بار به طور آزمایشی اجرا شود تا اشکالات و یا کمبودهای پیش بینی نشده، در حین اجرای آزمایش دیده و شناخته شده و اقدامات لازم برای رفع و اصلاح آن ها به عمل آید. تمام کشورهای دنیا که از اطلاعات سرشماری برای برنامه ریزی استفاده می کنند، سعی دارند با بهره گیری از تجربیات سایر کشورها و با حمایت دولتمردان، نواوری هایی در سرشماری خود ایجاد کنند و چگونگی پیاده سازی آن ها را در کشور خود مورد آزمایش قرار دهند. در مرکز آمار ایران نیز مطالعه ی شیوه های مدرن سرشماری، بلافاصله پس از اجرای سرشماری ۱۳۹۰ آغاز شد. بحث های زیادی در خصوص تغییر روش در سرشماری انجام و پیشنهاد شده است. بدیهی است کاهش هزینه همراه با حفظ کیفیت، هدف اصلی در تغییر روش ها بوده و ضروری است سرشماری به شیوه ی مورد نظر در یک منطقه ی جغرافیایی کشور آزمایش شود و بر اساس شواهد و تجزیه و تحلیل نتایج این آزمایش، مشکلات احتمالی برطرف شده و سپس سرشماری در سطح کشور اجرا شود. به همین منظور، مرکز آمار ایران با همکاری شرکت پست جمهوری اسلامی ایران، دفتر آمار و اطلاعات وgis  استانداری اصفهان و همچنین شرکت عمران شهر جدید مجلسی، در دی ماه سال ۱۳۹۳ موفق به اجرای سرشماری آزمایشی به روش آدرس مبنا گردید. نکات مهم این آزمایش استفاده از فایل آدرس می باشد که این فایل با تلفیق اطلاعات بانک کدپستی با نقشه های پارسل شهر تهیه شده و به صورت یک فایل چارچوب برای جمع آوری اطلاعات مورد استفاده قرار گرفته و در نهایت به عنوان یک بستر پایه و اساسی می تواند مورد استفاده تمام دستگاه های اجرایی به منظور اتصال پایگاه های اطلاعاتی قرار گیرد. در آزمایش سرشماری که در شهر مجلسی واقع در شهرستان مبارکه و در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهر اصفهان اجرا شد، از دو روش اینترنتی و الکترونیکی برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است بدین صورت که از تاریخ شانزدهم آذرماه تا پنجم دی ماه سال ۱۳۹۳، از خانوارها با مراجعه به سایت اینترنتی www.majlesi.sci.org.ir فرم های الکترونیکی مربوط به سرشماری را به صورت برخط تکمیل نمودند. با توجه به این که سرشماری اینترنتی برای اولین بار در کشور اجرا می شد، یکی از اهداف آن، بررسی میزان مشارکت مردم بود. با هماهنگی های به عمل آمده و تأمین تمهیدات لازم، آن دسته از ساکنان شهر مجلسی که دسترسی به اینترنت نداشتند، می توانستند جهت ثبت اطلاعات در سامانه ی مذکور به دفتر امام جمعه، دفتر شرکت عمران شهر جدید مجلسی و یا کافی نت های سطح شهر مجلسی مراجعه کنند. با وجود برخی مشکلات ناشی از تجربه ی کم در اجرای این طرح، حدود ۲۰ درصد از خانوارهای ساکن در شهر مجلسی از طریق اینترنت به فرم های سرشماری پاسخ داده اند که شاخص خوبی برای دستیابی به هدف است.